Noteć

DOLINA NOTECI

 Dolina Noteci systematycznie ożywa. Od początku XX wieku dzieje się tak  głównie za sprawą samorządów lokalnych, organizacji pozarządowych i wolontariuszy, którzy postanowili ukazać Europie walory środowiska przyrodniczego i wartość dziedzictwa kulturowego tego obszaru Polski. Miasta i gminy leżące nad Notecią, upatrując szansę na swój rozwój zjednoczyły się, tworząc  w 2000 roku stowarzyszenie pn. „Związek Miast i Gmin Nadnoteckich”. Dolina Noteci leży na terenie trzech województw: kujawsko-pomorskiego, wielkopolskiego i lubuskiego. Osią pradoliny jest łożysko Noteci. Rzeka bierze swój początek w źródliskach na terenie pogranicza Kujaw i Wielkopolski. Kończy bieg w Santoku gdzie znajduje się największy port na Noteci, z nabrzeżem i przystanią dla statków rzecznych. W tym urokliwym miasteczku woj. Lubuskiego kończy się wodniacki szlak Noteci. Ogólna długość rzeki wynosi 361 km. Specjaliści dzielą rzekę na Górną Noteć, która biegnie od źródeł do Nakła o długości 174 km oraz Dolną Noteć, która z kolei zaczyna się w Nakle a kończy w momencie ujścia do Warty. Dolna Noteć liczy 187 km. Podział ten wynika ze stopnia skanalizowania koryta.  Znaczenie Noteci podkreśla fakt, że wraz z Wartą, Kanałem Bydgoskim, Brdą tworzą drogę wodną Wisła – Odra. Na mapie europejskich dróg wodnych to fragment transeuropejskiej drogi E – 70, prowadzącej z zachodu kontynentu na wschód, łączącej Francję, Luksemburg, Belgię,  Holandię, Szwajcarię, Czechy, poprzez Niemcy z Polską. Polski odcinek drogi E – 70 to odcinek Odry, cała droga wodna Wisła -  Odra, odcinek Wisły, Nogat i Zalew Wiślany. Na zalewie szlak przekracza granicę obwodu kaliningradzkiego aby Pregołą, Dejmą, Kanałem Dejma Gilia dotrzeć do Niemna, a więc na tereny Litwy i Białorusi.Największy rozkwit rzeki utożsamia się z uruchomieniem wspomnianej drogi Wisła – Odra, co związane było z oddaniem do użytku w 1774 roku Kanału Bydgoskiego. Od tej pory ranga Noteci urosła do najważniejszego szlaku transportowego regionu.W celu powrotu żeglugi nad Noteć konieczne jest pilne dostosowanie drogi wodnej Wisła – Odra do zgodnych z wymogami UE parametrów, przynajmniej do II klasy drogi wodnej, tj.: dla statków o ładowności 500 ton i minimalnych wymiarów szlaku żeglownego, tj.: szerokości 30 metrów, głębokości tranzytowej 1,80 metra, promieni łuku osi szlaku 300 metrów, prześwitu pod mostami ponad 3 metry. Osiągnięcie tych parametrów umożliwi nie tylko powrót żeglugi towarowej nad Noteć, ale przede wszystkim rozwój bezpiecznej żeglugi  turystycznej najbardziej pożądanej z punktu widzenia miast i gmin leżących nad Notecią.

 (Źródło: magazyn ekologiczny EKOPRZEGLĄD styczeń-luty 2008r.)    

SKARBY NATURY 

W zlewni Noteci występują obszary specjalnej ochrony przyrodniczej. Są w tym rejestrze (od zachodu): Ujście Noteci, Puszcza Drawska, Nadnoteckie Łęgi, Dolina Noteci i Pałuki. Swoistym sercem tego obszaru jest Dolina Noteci. Ten niezwykle cenny przyrodniczo teren zajmuje powierz 68 840 ha, z czego 30% przypada na powiat pilski.  Charakterystyczną cechą środkowej części Doliny Noteci jest duża powierzchnia tzw. Użytków ekologicznych. Warunki przyrodnicze zdecydowały o tym, że nadnoteckie łąki, bagniska, trzcinowiska i szuwary uznane zostały za Obszary Specjalnej Ochrony Ptaków.Dorzecze Noteci dysponuje dużym potencjałem rolniczym. Akcesja Polski do Unii Europejskiej ukazała ogromne szanse wykreowania w Dolinie Noteci  różnych  form turystyki. Przyjęty w Europie model zrównoważonego rozwoju wyznacza temu ogromną rolę w wykreowaniu ekoturystyki.  Tym bardziej to realne, że do sieci Natura 2000 włączone zostały najbardziej reprezentatywne przyrodniczo obszary całej pradoliny Noteci. 

I.Dolina Noteci:

Przyrodniczy obszar zajmujący 47 658 ha obejmuję część Doliny pomiędzy Wieleniem a Bydgoszczą. Obszar zajmuje liczne torfowiska niskie, trzcinowiska, kanały, rowy, starorzecza i doły potorfowe. W górnym biegu Noteci, od j. Gopło do Nakła istnieje kilka bagnisk, które stanowią idealne miejsce lęgowe dla wielu gatunków awifauny. Spotkać tu można m.in. gegawy, kaczki cyranki, płaskonosy, błotniaka stawowego. Nad j. Mielno, zbiorniku po dawnym wyrobisku żwiru znajduje się największe w całej dolinie skupienie sieweczki rzecznej, szacowanej na blisko 20 par. gniazdują tu również dwa gatunki rybitw – rzeczna i białoczelna. Na innym obszarze  zlewni Noteci, w pradolinie Gąsawski występuje bąk oraz dwa gatunki kani: czarna i rdzawa. Ponadto można tu spotkać  kropiatki, zielonki oraz inne klasyczne ptaki dla obszarów łąk i torfowisk – żurawie, derkacze, kuliski, podróżniczki. 

II. Dolina Środkowej Noteci i Kanału Bydgoskiego:

Zajmuje obszar o powierzchni 32 408,70 ha. W zachodniej części pradoliny płynie Noteć. Część wschodnią, odwodnioną zajmuje żeglowny kanał Bydgoski. Charakterystycznym elementem krajobrazu są stawy; Antoniny, Smogulec, Ostrów, Występ, Ślesin. „Stawy Ostrówek” opodal Osieka zajmują powierzchnię około 300 ha isą największe w Polsce. W obrębie tego obszaru znajdują się dwie ostoje ptaków rangi europejskiej „Stawy Osrówek i Smogulec” (IBAE Poland N129). Dobre warunki lęgowe znalazly np. bąk, bocian czarny, gęgawa, kanie czarna i ruda, błotniaki, kuliki, rycyki. Dobre warunki bytowania znalazło w rejonie stawów kilka par żurawi oraz kilkadziesiąt par podróżniczków. Podczas jesiennych migracji licznie przybywają do tych okolic łabędzie czarnodziobe, nieme i krzykliwe i gęgawy. Całymi tysiącami trafiają tu krzyżówki i siewki złote. „Stawy  Ślesin i Występ” (IBAE Poland N 130) upodobały sobie bąki, głowienki, czernice, błotniaki stawowe, zielonki, derkacze. Po sezonie lęgowym nad brzegami stawów, wśród szuwarów i na pobliskich łąkach znalazły wymarzone perzowisko łabędzie nieme, łyski i krzyżówki. Podczas przelotów spotkać można w rejonie ślesińskich stawów aż 90 gatunków awifauny z łabędziem czarnodziobym, biegusem zmiennym i czajką na czele. W sumie na stałe związało się z łąkami i olsami na wschód od Nakła ponad 18 gatunków awifauny, które wyszczególnione zostały w Załączniku I Dyrektywy Ptasiej.

 III. Nadnoteckie Łęgi

Zajmują powierzchnię 16.617 km, 8 ha obejmuje odcinek Doliny Noteci od Wielenia po ujście Gwdy na wysokości Piły. Kolejna na obszarze Doliny Noteci ostoja ptasia rangi europejskiej. Występują tu 23 gatunki wymienione w Załączniku I Dyrektywy Ptasiej. Oprócz wymienionych wcześniej, spotkać tu można m.in. rzadkie gdzie indziej w Polsce i w Europie dziwonie. W okresie wędrówkowym trafia do tej europejskiej ostoi ptactwa około 3 tysięcy gęsi zbożowej.

(Źródło: magazyn ekologiczny EKOPRZEGLĄD styczeń-luty 2008r.)